"Droga do zapomnienia": Firth, Kidman i wojna na zimno [RECENZJA]

4 kwietnia 2014, 12:05

Chociaż dramat autora wybrzmiewa na kartach jego powieści, wciąż jest ograniczony dziwną autocenzurą. Nie chodzi o mówienie o samej gehennie, jakiej Lomax i jego kompani doświadczyli, kiedy stali się japońskimi niewolnikami – ta oddana jest niezwykle szczegółowo. Były żołnierz nie boi się stanąć twarzą w twarz z upokorzeniem, hańbą i bólem, z którymi musiał się zmierzyć w czasie wojny i wiele lat po niej. Niedosyt – paradoksalnie – budzi raczej opowieść o codzienności w obozie. Tę Lomax traktuje już wybiórczo. Chętnie opowiada o głodzie i strachu, o nauce języka wroga i budowie nielegalnego radioodbiornika, swoje miejsce znajdują tu nawet szczegóły tamtejszej latryny, ale niektóre kwestie pozostają nieporuszone – choćby seksualności / Media / Jaap Buitendijk

Książka Erica Lomaksa to pean na cześć wybaczenia, którego bazą jest wartościowa i przejmująca relacja z piekła azjatyckiej niewoli w czasie II wojny światowej. Wizyta w kinie bez zaznajomienia się z nią w pierwszej kolejności obciążona jest sporym ryzykiem. O "Drodze do zapomnienia" w wersji literackiej i filmowej pisze dla "Dziennika. Gazety Prawnej" Artur Zaborski (Stopklatka.pl).

1 Gdyby nie to, odważna "Droga do zapomnienia" mogłaby być szczegółową kroniką wydarzeń z życia człowieka, który musiał radzić sobie z wrogą rzeczywistością i niezaspokajanymi popędami. Niestety, jak większość tego typu relacji także opowieść Lomaksa cierpi na zaskakującą pruderię: można opowiadać o wrzodach i grzybicy, krwawiącym odbycie i pieczącym pęcherzu, ale już o rozładowywaniu seksualnego napięcia – nie. Tak jakby wojna ostatecznie wytłumiała tę sferę życia

Jeremy Irvine jako młody Eric Lomax w filmie 'Droga do zapomnienia'

Media / Jaap Buitendijk

2 "Droga do zapomnienia" dobrze sprawdza się za to jako utwór popularyzujący – choć to może nie do końca odpowiednie słowo – te okoliczności II wojny, na które Stary Kontynent rzadko zwraca uwagę. Skupiona na tragedii holokaustu i obozów koncentracyjnych Europa słabo pamięta dramat żołnierzy w niewoli na Dalekim Wschodzie. Jak pisze Lomax, w powojennej prasie trudno było mu znaleźć na ten temat artykuły dłuższe niż kilkanaście zdań. Dzięki jego wspomnieniom literatura zyskała ważny obraz pomijanego epizodu

Jeremy Irvine w filmie 'Droga do zapomnienia'

Media

3 Opublikowana książka tematu na pewno nie wyczerpuje, ale stanowi wartościowy fundament dla sukcesorów. Wartością wspomnień Lomaksa są nie tylko szczegółowe dane i istotne detale, ale też przyjęta w nich imponująca perspektywa: autora stać na to, aby jego utwór nie był przepełniony nienawiścią ani moralizatorstwem. To godne podziwu osiągnięcie, ale za małe, by uznać je za wiekopomny wyróżnik

Stellan Skarsgard i Colin Firth w filmie 'Droga do zapomnienia'

Media

Reklama

4 Wystarczyło za to, aby stać się podstawą filmowego scenariusza. Jego autorzy – Frank Cottrell Boyce i Andy Paterson – jak na piszących pod Hollywood twórców przystało, wyeksponowali mniej istotne wątki. W ich ujęciu najważniejszy okazał się związek Lomaksa (obdarzonego twarzą Colina Firtha) z Patti (Nicole Kidman), kobietą, którą już w podeszłym wieku spotkał w pociągu i która towarzyszyła mu w spotkaniu z japońskim oprawcą prawie pół wieku od czasów niewoli

Colin Firth i Nicole Kidman w filmie 'Droga do zapomnienia'

Media

5 Reżysera Jonathana Teplizky'ego mało zdaje się interesować historyczna relacja, będąca jądrem książki Lomaksa. O niebezpiecznych uproszczeniach niech świadczy nonszalanckie podejście do wierności faktom. Pojawiające się w filmie przekłamania widać jak na dłoni, choćby w scenie zdobycia obozu w Kanchanaburi. Na ekranie wyzwalają go amerykańscy spadochroniarze, w rzeczywistości – żołnierze brytyjskiej i indyjskiej piechoty, już po kapitulacji Japończyków, o czym donosił Lomax. W tym wypadku wizyta w kinie bez zaznajomienia się w pierwszej kolejności z książką obciążona jest sporym ryzykiem