Kiedy w 2008 roku dziennikarka pewnego szanującego się tygodnika zapragnęła napisać reportażową sylwetkę legendarnej aktorki, ta długie prośby o udzielenie choćby kilku słów wywiadu, uprzejmie i z wdziękiem, choć i niezłamaną konsekwencją, kwitowała bezlitosnym: "nie!". Całe szczęście, że Dorocie Kędzierzawskiej udało się namówić ikonę polskiego kina powojennego na rodzaj filmowego wywiadu rzeki. To rozmowa fascynująca, bo Danuta Szaflarska niezwykłymi opowieściami potrafi sypać jak z rękawa: niektóre z nich zdają się nieprawdopodobne, inne wzruszają lub bawią do łez, wiele z nich ma wymiar tragiczny, choć narratorka często potrafi złagodzić je znanym sobie optymizmem i poczuciem humoru.

Reklama

W pierwszym odruchu tytuł, jaki swojemu dokumentowi nadała Kędzierzawska, może nas wprawić w zdumienie. Niby dlaczego "Inny świat"? Aktorka, która właśnie skończyła 98 lat, nie ma przecież nic wspólnego ze zgorzkniałymi starszymi paniami, które zamknąwszy się na świat, żyją jedynie wspominkami. Przeciwnie, teraźniejszość i przyszłość w życiu aktorki zdają się odgrywać równie ważną rolę, co przeszłość. Co więcej, jej aktorska kariera z biegiem lat zaczyna nabierać rozpędu. Wystarczy wspomnieć, że jeszcze w 2007 i 2009 roku aktorka została nagrodzona Orłem za role w filmach "Pora umierać" i "Ile waży koń trojański", w ubiegłym roku otrzymała Złotą Kaczkę za całokształt twórczości, a zaledwie trzy lata temu dołączyła do zespołu TR Warszawa. – Oj, muszę powiedzieć, że miałam bogate życie… no bo wszystko się zmieniło przy mnie… i wynalazki… powstaje telewizja, powstał komputer, zobaczyłam ludzi na Księżycu… – opowiada w filmie, dowodząc, że nawet u progu setki nowinki techniczne budzą w niej niemal dziecięcą ciekawość.

Z drugiej strony, dokument Kędzierzawskiej to prywatna i w wielu miejscach dramatyczna opowieść świadka XX wieku. Nie ma tu sztywnej chronologii. Ten film jest jak mozaika z rozmaitych wspomnień i historii. Wiele światów, o których opowiada Danuta Szaflarska, rzeczywiście zniknęło z powietrzni ziemi. Nie ma już sielskich Kosarzysk, w których aktorka przyszła na świat, nie ma legendarnych nauczycieli przedwojennej szkoły aktorskiej w Warszawie, a codzienna walka o przetrwanie w czasie niemieckiej okupacji i koszmar powstania warszawskiego poszły w zapomnienie tak dalece, że wspomnienia głównej aktorki "Zakazanych piosenek" dziś przyprawiają o dreszcz. Te historie zapadną nam w pamięć jeszcze długo po wyjściu z kina. Niewykluczone, że wiele z nich będziemy przytaczać w rozmowach z przyjaciółmi i bliskimi. Są po prostu znakomite.

INNY ŚWIAT | Polska 2012 | reżyseria: Dorota Kędzierzawska | dystrybucja: Narodowy Instytut Audiowizualny | czas: 97 min